بخش حملونقل دریایی حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از تجارت جهانی را مدیریت میکند، به این معنی که هرگونه اختلال میتواند زنجیرههای تأمین جهانی را بهشدت تحت تأثیر قرار داده و موجب تأخیرهای گسترده در بخشهای مختلف شود.
نوشته: فلیسیتی برداستاک
منبع: وبسایت Oil Price
ترجمه اختصاصی: سرویس ترجمه نفتون
با تغییر مسیر برخی از پرترددترین خطوط کشتیرانی جهان در نتیجه تغییرات اقلیمی، ممکن است نیاز داشته باشیم مسیرهای حملونقل و بنادر جایگزین جدیدی ایجاد کنیم تا خود را برای آینده تجارت جهانی آماده کنیم. چالشهای دیگری نیز در مسیرهای دریایی خاص وجود دارد که نشان میدهد توسعه مسیرهای جایگزین تا چه اندازه ضروری است.
بخش حملونقل دریایی حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از تجارت جهانی را مدیریت میکند، به این معنی که هرگونه اختلال میتواند زنجیرههای تأمین جهانی را بهشدت تحت تأثیر قرار داده و موجب تأخیرهای گسترده در بخشهای مختلف شود.
در سالهای اخیر، برخی از بزرگترین مسیرهای تجاری جهان با چالشهای عمدهای روبهرو شدهاند که منجر به اختلالات جدی شده و نیاز به مسیرهای جایگزین را بیش از پیش آشکار کرده است.
از نوامبر ۲۰۲۳، حملات بیشتری به کشتیها در دریای سرخ صورت گرفته، در حالی که دریای سیاه نیز تحت تأثیر جنگ اوکراین دچار اختلال شده است. همزمان، تجارت در کانال پاناما به دلیل خشکسالی ناشی از تغییرات اقلیمی محدود شده است. با توجه به اینکه هر سه مسیر اصلی تجارت جهانی با چالشهای عمده مواجه هستند، این موضوع نشان میدهد که برای آینده تجارت جهانی باید به تنوع بیشتر در مسیرهای حملونقل فکر کرد.
در سال ۲۰۲۳، حدود ۲۲ درصد از تجارت جهانی دریایی از کانال سوئز عبور کرد. اما با افزایش نگرانی شرکتها از خطر حمله در دریای سرخ، بسیاری تصمیم گرفتند از مسیرهای جایگزین و طولانیتر در اطراف آفریقا استفاده کنند. کانال سوئز در سال مالی ۲۳-۲۰۲۲ حدود ۹.۴ میلیارد دلار درآمد برای مصر به همراه داشت که معادل تقریبی ۲.۳ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور بود. بحران دریای سرخ باعث کاهش ۴۰ درصدی درآمد کانال سوئز در سال بعد شد که اثرات منفی آن به سایر کشورهای منطقه نیز سرایت کرد.
از منظر تغییرات اقلیمی، افزایش دورههای خشکسالی در آمریکای مرکزی موجب کاهش سطح آب در کانال پاناما شده و در سالهای اخیر ترافیک دریایی در این مسیر کاهش یافته است. کانال پاناما برای عبور کشتیها از چندین مسیر پلکانی صعودی استفاده میکند که آب آنها از دریاچهای مجاور تأمین میشود. اما بارش کمتر از حد معمول در سالهای اخیر سطح آب را کاهش داده و در برخی مواقع کشتیها مجبور شدهاند بار خود را تا ۴۰ درصد کاهش دهند تا بتوانند از مجموعه کانال عبور کنند. این امر باعث تأخیر در حملونقل و افزایش انتشار کربن شده است. در نتیجه، چندین کشور به استفاده از مسیرهای زمینی و ریلی برای انتقال محمولهها روی آوردهاند.
بسیاری از شرکتها برای حل سریع مشکل حملونقل کالا در مواجهه با اختلالات مسیرهای تجاری اصلی، به راهکارهایی مانند مسیرهای زمینی یا مسیرهای طولانیتر دریایی متوسل شدهاند. این امر در برخی موارد موجب افزایش انتشار گازهای گلخانهای شده است. از آنجا که کشتیهای باری مجبور به طی مسیرهای طولانیتر برای دور زدن مناطق پرخطر هستند، بسیاری از آنها سرعت حرکت خود را افزایش میدهند و از روش «حرکت آهسته» که برای کاهش مصرف سوخت و انتشار گازها استفاده میشود، صرفنظر میکنند. تنها افزایش ۱ درصدی سرعت کشتی میتواند مصرف سوخت را تا ۲.۲ درصد افزایش دهد که نشاندهنده اثر قابلتوجه این تغییر است.
اما نکتهای جالب و تا حدی متناقض این است که تغییرات اقلیمی خود موجب شکلگیری مسیرهای تجاری جدیدی نیز شده است. با ذوب بیشتر یخهای قطبی و افزایش سطح آب دریاها، مسیرهای جدیدی در نواحی شمالی باز شدهاند. دو مسیر جدید دریایی در قطب شمال در حال ظهور هستند: مسیر دریایی شمالی (NSR) و گذرگاه شمالغربی (Northwest Passage ) .
مسیر دریایی شمالی که در امتداد مرز روسیه قرار دارد، ممکن است تا سال ۲۰۳۰ کاملاً عاری از یخ شود. این مسیر میتواند سفر یکطرفه بین شرق آسیا و اروپا را حدود ۹۰۰۰ کیلومتر کوتاهتر کند، که به معنای کاهش دو هفتهای زمان سفر است. گذرگاه شمالغربی نیز در امتداد مرز کانادا قرار دارد و استفاده از آن میتواند مدت زمان سفر از آمریکای شمالی به تنگه برینگ را کاهش دهد. با این حال، دسترسی به این مسیرها همچنان محدود است، زیرا میزان ذوب یخها بسته به فصل و سال متفاوت است و در نتیجه نمیتوان همیشه روی آنها حساب کرد. همچنین عبور از آبهای یخزده مناطق دورافتاده، خطراتی بههمراه دارد؛ از جمله نبود زیرساختهای حیاتی و خدمات اضطراری.
چین یکی از کشورهایی است که در حال بررسی این مسیرهای تجاری جدید است. در سپتامبر، چین کشتی باری Istanbul Bridge را در یک سفر ۱۸ روزه از بندر Ningbo-Zhoushan تا بندر Felixstowe بریتانیا از مسیر مرز شمالی روسیه عبور داد تا شرایط مسیر را آزمایش کرده و ارزیابی کند آیا امکان راهاندازی یک خدمات منظم، هرچند فصلی، میان آسیا و اروپا از این مسیر وجود دارد یا نه ؟ در صورت موفقیت، استفاده از این مسیر میتواند با کاهش مسافت و زمان سفر، میزان انتشار کربن را نیز کاهش دهد، هرچند تأثیر زیستمحیطی فعالیتهای دریایی بیشتر در این منطقه هنوز به طور کامل مشخص نیست.
برخی از قدیمیترین و پرترددترین مسیرهای کشتیرانی جهان با چالشهای فزایندهای روبهرو هستند، از تغییرات اقلیمی گرفته تا اثرات جانبی درگیریها همین امر موجب شده شرکتهای کشتیرانی به دنبال ایجاد پیوندهای تجاری جایگزین باشند. اختلالات تجاری سالهای اخیر، نیاز به تنوعبخشی مسیرهای تجارت جهانی را بیش از پیش آشکار کرده است، هرچند هنوز مشخص نیست این هدف تا چه اندازه میتواند به شکلی پایدار تحقق یابد.