دور باطل ادعاهای شورای خلیج فارس و ضرورت های ملی ما

نفتون - سرویس سیاست خارجی

این نوشته «خلاصه ای» از یک یادداشت تحلیلی تهیه شده در سرویس سیاست خارجی نفتون است .

بیش از یک شبانه روز از نشست شورای همکاری خلیج‌فارس سپری شده اما وزارت خارجه ایران هنوز یک موضع رسمی اتخاذ نکرده است . چهل و ششمین نشست شورای همکاری‌های خلیج فارس دیروز 12 آذرماه به میزبانی بحرین پایان یافت. بیانیه رسمی این اجلاس، با وجود تکرار ادبیات پیشین این سازمان منطقه‌ای در زمینه جزایر ابدی ایرانی خلیج‌فارس و نیز افزوده شدن بر حجم ادعاها یک ضرورت ملی مهم را برای مجریان سیاست خارجی کشورمان متذکر می شود که واکنش زودهنگام و اصولی مقدمه بدیهی آن است.

این نشست اولین جلسه رسمی سازمان بعد از طرح صلح غزه است بر همین اساس ادبیات برخی بندهای بیانیه رسمی پایانی این اجلاس در موضع تقویت مساله فلسطین تنظیم شده است، این بیانیه در چند بند حمایت جدی خود را از مساله فلسطین و آتش بس در غزه و همچنین تشکیل کشور مستقل فلسطینی در مرزهای سال 1967 و به پایتختی قدس شرقی تصریح کرده است. موضعی که با وضعیت مطلوب اسرائیل مبنی بر تعلق تمامی قدس شریف به شهری اسرائیلی متعارض است.

بدیهی است که این موضع شورا می تواند تا حدی با اندیشه سیاست خارجی ایران مبنی بر رعایت کامل آتش بس در غزه و تشکیل کشور مستقل فلسطینی؛ نزدیک تلقی شود و همین امر نگرانی از کمرنگ شدن بندهای به شدت متعارض با منافع ملی ایران در زمینه جزایر سه گانه ابدی ایرانی و نیز میدان مشترک آرش در ذهن وزارت خارجه ایران را به یک ذغدغه ذهنی تبدیل می کند. به ویژه اینکه باوجود سپری شدن بیش از 24 ساعت از اعلامیه رسمی بیانیه شورا، هنوز موضع گیری صریح از سوی وزارت خارجه ایران به بندهای ضدایران این متن ابراز نشده بر نگرانی ما می افزاید.

بجز این مساله دو نکته مهم قابل تامل در متن بیانیه پایانی این شورا وجود دارد:

1 ) در مقایسه با متن نشست 45 ام شورا، امسال مجموعا حدود 320 کلمه متن و یک بند در سرفصل ادعاهای واهی  درباره جزایر ایرانی بیشتر شده است. سال گذشته 5 بند از بیانیه( از بند 83 تا 87) به مساله جزایر ایرانی خلیج فارس اختصاص داشت اما امسال 6 بند ( از بند 67 تا 72) درباره این جزایر نگارش شده است. بند اضافه شده مربوط به حمایت شورای یادشده از موضع گیری اتحادیه اروپاست. به تعبیری دیگر شورا، قدردانی از موضع حمایتی اروپا درباره ادعاهای ارضی امارات نسبت به جزایر ایرانی را نیز به سرفصل مربوط به ادعاهای امارات افزوده است.  دراین پاراگراف آمده : شورا از موضع اتحادیه اروپا درباره مسئله سه جزیره امارات توسط ایران تمجید می کند. موضعی که در بیانیه مشترک نخستین نشست سران شورای همکاری اتحادیه اروپا صادرشده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۴ در بروکسل، بیان شده بود و در بیانیه مشترک نشست وزیران شورای همکاری و اتحادیه اروپا در ۶ اکتبر ۲۰۲۵ مجدداً تأیید شد. در حقیقت شورای کشورهای جنوب خلیج فارس عمدا لحن حمایتی بیانیه های اتحادیه اروپا درباره جزایر ایرانی را به سرفصل ادعاهای خود افزوده تا اعتبار این سرفصل را افزایش دهد.

2) جزئیات برخی بند‌‌ها و پاراگراف‌ها حکایت از افزایش دامنه اعتراض‌های اماراتی‌هاست، به گونه‌ای که در برخی بندهای این بیانیه جملات و نقل‌قول هایی از برخی مسئولان و فرماندهان ایرانی در حین بازدید از جزایر نیز به عنوان رفرنس قید شده است، مثلا جملاتی از سرلشگر پاکپور یا اشاره به بازدید دریادار تنگسیری و حتی اشاره به اینکه مانور سال گذشته دریایی ایران زیر فرماندهی سرلشگر شهید محمد باقری انجام شد، هرچند ذکر نام مسئولان ایرانی در بیانیه‌های شورا مسبوق به سابقه است اما تشریح جزئیات جملات، قیدکردن جملات در سندپایانی و نام بردن از فرماندهان فعلی یا شهید ایرانی که وظایف و ماموریت‌های نظامی خود را انجام داده اند و استناد به آنها یک رویه نسبتا جدید در بیانیه های سازمان های منطقه‌ای است که کشورهای عربی جنوب خلیج‌فارس باب کرده اند.

همچنین درباره مساله میدان نفتی آرش، اگرچه در ادبیات دو بیانیه اجلاسیه‌های 44 و 45 نیز مشابه همین جملات تکرار شده است اما به نظر می رسد تداوم این اقدام ممکن است باعث بی عملی ایران در قبال میدان یادشده شود. این میدان قبلا توسط ایران حفاری شده و امکان حفاری دریایی سریع آن با توانائی ها و ظرفیت های عملیاتی کشور وجود دارد .