نویسنده: الکس کیمانی
منبع: OilPrice
ترجمه: شکیبا باقری – سرویس ترجمه نفتون
آخرین نشست سالانه سازمان ملل درباره تغییرات اقلیمی بدون هیاهوی چندانی به پایان رسید. نشستی که ده سال پس از «توافق اقلیمی پاریس» در سال ۲۰۱۵ برگزار شد. این نشست که در برزیل و با عنوان COP30 برگزار گردید، همان روند همیشگی را داشت: هشدار کارشناسان درباره فاصله زیاد جهان از مسیر دستیابی به اهداف اقلیمی. با اینحال، این نشست برای دومین سال پیاپی، موضوع فاصله گرفتن از سوختهای فسیلی را حتی به بحث نگذاشت.
بااین حال، یک نکته مهم که کارشناسان کمتر به آن اشاره میکنند وجود دارد: جهان طی یک دهه گذشته بسیار فراتر از بلندپروازانهترین پیشبینیها حرکت کرده است و رشد انرژیهای تجدیدپذیر و خودروهای برقی با سرعتی شگفتانگیز از انتظارات فراتر رفته است.
سال گذشته، ۵۵۳ گیگاوات انرژی خورشیدی معادل تأمین برق ۱۰۰ میلیون خانه در آمریکا در سراسر جهان نصب شد. رقمی که ۱۵ برابر بیش از برآورد آژانس بینالمللی انرژی (IEA) در سال ۲۰۱۵ بود. ظرفیت نصبشده جهانی انرژی خورشیدی اکنون چهار برابر برآورد IEA از ده سال پیش است.
در همین حال، بیش از ۲۰ درصد خودروهای جدید فروختهشده در جهان، برقی هستند. جهشی چشمگیر نسبت به کمتر از یک درصدی که در سال ۲۰۱۵ برآورد شده بود. جهان هماکنون در مسیر رسیدن به ۱۰۰ میلیون خودرو برقی تا سال ۲۰۲۸ قرار دارد.
اما نکته مهمتر اینکه پیشبینی میشود دمای گرم شده جهان تا سال ۲۱۰۰ به ۲.۶ درجه افزایش یابد. رقمی که برخلاف پیشبینی فاجعهبار ۴ درجهای یک دهه پیش است.
چرا پیشبینیها تا این اندازه اشتباه بودند؟
بخش عمده این خطا به این دلیل است که مدلسازان، مقیاس عظیم تولید انرژی پاک در چین را بهشدت دستکم گرفتند. عاملی که موجب کاهش چشمگیر هزینههای انرژیهای تجدیدپذیر شده است.
تولید انبوه تجهیزات انرژی پاک در چین از جمله پنلهای خورشیدی، توربینهای بادی و باتریها به دلیل مقیاس عظیم و نوآوریهای داخلی، هزینههای جهانی این فناوریها را کاهش داده و انرژی پاک را در بیشتر بازارهای جهان به مقرونبهصرفهترین گزینه تبدیل کرده است.
تا سال ۲۰۲۴، چین بیش از ۸۰ درصد تولید جهانی پنل خورشیدی را در تمام مراحل کلیدی در اختیار داشت و حدود ۶۰ درصد از توربینهای بادی و باتریهای جهان را تولید میکرد. ظرفیت تولید چین در حوزه پنل خورشیدی و باتریها اکنون بیش از تقاضای جهانی است و همین مازاد عرضه، رقابت قیمتی شدید و افت بیشتر هزینهها را به همراه آورده است.از سال ۲۰۱۰ تاکنون، هزینه تولید انرژی خورشیدی، بادی و باتریها ۶۰ تا ۹۰ درصد کاهش یافته است روندی که عمدتاً از افزایش حجم تولید چین ناشی شده است. پس تعجبی ندارد که بیش از ۹۰ درصد نیروگاههای خورشیدی و بادی تازهوارد در سال ۲۰۲۴ ارزانتر از ارزانترین گزینههای سوخت فسیلی بودهاند.
چین؛ متهم بازار، اما مفید برای محیط زیست
هرچند افزایش تولید انرژی پاک در چین به «بههمریختن بازارهای جهانی» متهم شده است، اما برای محیط زیست بهشدت مفید بوده است. مقرونبهصرفهتر شدن این فناوریها باعث سرعت گرفتن پذیرش آنها در بازارهای نوظهور در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین شده جایی که بسیاری از کشورها اکنون مستقیماً از مراحل سنتی توسعه انرژی فسیلی عبور میکنند. کالاهای انرژی پاک صادراتی چین در سال ۲۰۲۴ بهتنهایی میتوانند ۱ درصد از انتشار سالانه کشورهای واردکننده بکاهند و مجموع کاهش انتشار طول عمر این محصولات به حدود ۴ گیگاتن CO₂ میرسد. بر اساس پیشبینی IEA، انتشار جهانی در سال ۲۰۴۰ به ۳۸ گیگاتن در سال خواهد رسید رقمی بسیار کمتر از ۴۶ گیگاتن که در سال ۲۰۱۵ پیشبینی شده بود. حتی بدون اقدام بیشتر، این روند مثبت ادامه دارد. اما اگر کشورها به تعهدات خود عمل کنند، انتشار میتواند به ۳۳ گیگاتن در سال کاهش یابد.
تأثیر احتمالی ریاستجمهوری دوباره ترامپ
با وجود این روند مثبت، یک دوره دوم ریاستجمهوری دونالد ترامپ میتواند بهطور قابل توجهی اهداف اقلیمی جهانی را عقب براند. بهویژه با تضعیف سیاستهای داخلی اقلیمی آمریکا و خروج این کشور از توافقات بینالمللی. ترامپ دوباره فرایند خروج آمریکا از «توافق پاریس» را آغاز کرده خروجی که در سال ۲۰۲۶ رسمی خواهد شد. این اقدام، دومین صادرکننده بزرگ جهان را از مهمترین سازوکار همکاری اقلیمی دور میکند و میتواند اعتماد جهانی به آمریکا را کاهش دهد و حتی سایر کشورهای کمکار را هم به عقبنشینی تشویق کند.دولت ترامپ هدف قرار دادن بخشهای کلیدی «قانون کاهش تورم (IRA)» را آغاز کرده، میلیاردها دلار اعتبار مالیاتی و وام پروژههای بادی و خورشیدی را متوقف کرده و همچنین دستور قبلی برای رسیدن به سهم ۵۰ درصدی خودروهای برقی تا ۲۰۳۰ را لغو کرده است. همچنین انتظار میرود آمریکا مشارکت خود در صندوقهای بینالمللی اقلیمی، ازجمله «صندوق خسارت و زیان اقلیمی» را متوقف یا بهشدت کاهش دهد که این مسئله بهویژه برای اقتصادهای درحالتوسعه، مانع مهمی در مسیر سازگاری اقلیمی خواهد بود. بهطور کلی، تحلیلگران پیشبینی میکنند سیاستهای ترامپ که بر حداکثرسازی تولید نفت و گاز و کاهش مقررات زیستمحیطی متمرکز است میتواند باعث شود آمریکا تا سال ۲۰۳۰ حدود ۴ میلیارد تن CO₂ بیشتر از برآوردهای قبلی منتشر کند.