خبرگزاری بلومبرگ
ترجمه : شکیبا باقری – سرویس ترجمه نفتون
در ۱۱ نوامبر، ناو هواپیمابر «یو.اس.اس. جرالد فورد»، بزرگ‌ترین ناو هواپیمابر جهان، در چارچوب یک عملیات استقرار نظامی که آمریکا می‌گوید با هدف مقابله با قاچاقچیان مواد مخدر در آمریکای لاتین انجام می‌شود، وارد دریای کارائیب شده است. این عملیات که بزرگ ترین بسیج نظامی ایالات متحده در آمریکای لاتین از سال ۱۹۸۹ تاکنون است، پس از سلسله حملات آمریکا انجام شد که طی آن ده‌ها نفر در قایق‌های کوچکی که مقام‌ها مدعی بودند حامل مواد مخدر بوده‌اند، کشته شدند.
این عملیات، احتمال حمله احتمالی به ونزوئلا و سرنگونی رئیس‌جمهور این کشور، «نیکولاس مادورو» را پررنگ کرده؛ احتمالاتی که رئیس‌جمهور «دونالد ترامپ» آن را تکذیب می‌کند. مادورو، همراه با سایر رهبران منطقه، گفته است این افزایش نیروهای نظامی همچنین نشانه‌ای از برنامه برای تصاحب ذخایر نفتی ونزوئلاست. اگرچه صنعت نفت ونزوئلا به دلیل دهه‌ها کمبود سرمایه‌گذاری و سوءمدیریت، وضعیتی نابسامان دارد، اما ذخایر نفتی این کشور همچنان بزرگ‌ترین ذخایر جهان است.
مقام‌های آمریکایی هیچ نشانه‌ای مبنی بر قصد حمله یا تصرف میادین نفتی ونزوئلا نداده‌اند. اما نگرانی‌های منطقه‌ای کماکان برطرف نشده است. نفت ونزوئلا دهه‌هاست که محور رابطه این کشور با واشنگتن بوده است. در بخش اعظم قرن گذشته، شرکت‌های آمریکایی بر تولید نفت ونزوئلا مسلط بودند، پیش از آنکه هوگو چاوز، رئیس‌جمهوری وقت، صنعت نفت این کشور را ملی کند. در سال‌های اخیر، رهبران ونزوئلا، آمریکا را متهم کرده‌اند که از تحریم‌ها و فشار سیاسی برای دخالت در صنعت انرژی کشور استفاده کرده است.
در ادامه این گزارش، مهم‌ترین نکاتی که باید درباره بخش نفت ونزوئلا هم‌زمان با این عملیات بدانید ارائه می‌شود:
آیا آمریکا احتمالاً به دارایی‌های نفتی ونزوئلا حمله یا آنها را تصرف خواهد کرد؟
به گفته «پیت هگزث»، وزیر دفاع، در زمان اعلام استقرار ناو «جرالد آر. فورد» در ۱۱ نوامبر؛هیچ نشانه‌ای از سوی مقام‌های آمریکا وجود ندارد که نشان دهد تأسیسات نفت و گاز، اهداف حمله هستند. پویش نظامی کنونی در دریای کارائیب با هدف «اخلال در قاچاق مواد مخدر و تضعیف و نابودی سازمان‌های جنایتکار فراملی» انجام می‌شود.
دو گروه جنایتکار ونزوئلایی، هدف اصلی این عملیات هستند: «کارتل دِ لُس سُلس» و «ترن دِ آرآگُوا» که هر دو به‌عنوان گروه‌های تروریستی شناخته شده‌اند. طبق گزارش واشنگتن پست، دارایی‌های مرتبط با مواد مخدر، از جمله باندهای پرواز غیرقانونی، آزمایشگاه‌ها و انبارهایی که گفته می‌شود توسط کارتل د لس سلز اداره می‌شوند، احتمالاً اهداف بعدی حملات آمریکا خواهند بود.
وضعیت کنونی صنعت نفت ونزوئلا چگونه است؟
تولید نفت خام ونزوئلا بیش از ۷۰ درصد از اوج تولید در اواخر دهه ۱۹۹۰ سقوط کرده؛ زمانی که این کشور روزانه بیش از ۳.۲ میلیون بشکه نفت خام تولید می‌کرد. اکنون ونزوئلا در رتبه ۲۱ تولیدکنندگان جهانی قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های پیش رو، صنعت نفت این کشور از سوی دو کشور همسایه اش نیز تهدید شود. گویان در حال توسعه و همچنین آرژانتین که دوره انزوای خود در نفت را پشت سرگذاشته و حالا با چابکی به سوی رشد حرکت می کند.
با وجود وضعیت بد این صنعت، صادرات نفت همچنان اصلی‌ترین منبع درآمد ونزوئلاست اگرچه مادورو در سال‌های اخیر بر تنوع‌بخشی اقتصاد تمرکز کرده است. دست‌کم ۹۵ درصد درآمدهای خارجی کشور از فروش نفت تأمین می‌شود.
چه عواملی باعث شد صنعت نفت ونزوئلا تا این حد فروبپاشد؟
سقوط صنعت نفت ونزوئلا به اوایل دهه ۲۰۰۰ بازمی‌گردد؛ زمانی که انقلاب سوسیالیستی چاوز کنترل دولتی را بر صنعت تشدید کرد و سرمایه‌گذاری خارجی را بیرون راند و فساد و سوءمدیریت را نهادینه ساخت. شرکت‌های بزرگ غربی، از جمله کونوکو فیلیپس و اکسون‌موبیل پس از اصلاحات حقوقی که شرکت دولتی پدوِسا (PDVSA) را به سهام‌دار عمده پروژه‌ها تبدیل کرد، مصادره شدند. سایر شرکت‌ها، از جمله توتال انرژی داوطلبانه کشور را ترک کردند.
اصلاحات چاوز شامل برچیدن نظام شایسته‌سالاری در PDVSA و پر کردن آن با وفاداران حزبی نیز بود. در پی آن، زنجیره‌ای از حوادث در خطوط لوله و تأسیسات رخ داد، از جمله انفجار پالایشگاه کاردون در سال ۲۰۱۲ که یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های جهان است. این اتفاق، بر میزان تولید تاثیر وحشتناکی گذاشت و تاحدی زیادی آن را ساقط کرد و باعث شد این کشور عضو اوپک برای رفع نیاز خود سوخت وارد کند. اگرچه قیمت نفت در میانه دهه ۲۰۰۰ به بیش از ۱۰۰ دلار رسید، اما پرونده‌های پول‌شویی و کیفرخواست‌های بین‌المللی علیه مقامات، صنعت نفت ونزوئلا را بیشتر از گذشته لرزاند.
عامل دیگر فشار آمریکا بود. بیش از ۱۰۰ سال حضور آمریکا در صنعت نفت ونزوئلا، این کشور را به یکی از نزدیک‌ترین متحدان منطقه‌ای واشنگتن تبدیل کرده بود. اما آمریکا در سال ۲۰۱۷ تحریم‌های مالی و در ۲۰۱۹ تحریم‌های عملیاتی علیه PDVSA وضع کرد. این تحریم‌ها اغلب تجارت نفت و تأمین مالی را ممنوع کرده و تنها چند استثنای دارای مجوز باقی گذاشتند. این محدودیت‌ها موجب وخامت بیشتر تأسیسات PDVSA شد که به‌شدت به فناوری آمریکایی وابسته‌اند و اکنون از واردات آن منع شده‌اند.
آیا هنوز شرکت‌های خارجی در این کشور فعالیت می‌کنند؟
بله. شرکت آمریکایی شورون همچنان در این کشور فعالیت می‌کند؛ زیرا مجوزی از آمریکا دارد که به آن اجازه می‌دهد با PDVSA در پروژه‌های مشترک محدود، نفت تولید کرده و آن را به پالایشگاه‌های ساحل خلیج آمریکا ارسال کند. شورون آخرین شرکت بزرگ آمریکایی است که پس از خروج شرکت‌هایی مانند کونوکو، اکسون، توتال، شل و اکوینور در کشور مانده است.
شرکت‌های رپسول اسپانیا، انی ایتالیا و موریل و پروم فرانسه نیز حضور دارند و در پروژه‌های نفت و گاز با PDVSA شریک هستند.
تحریم‌های آمریکا باعث شده متحدان دیرینه سیاسی مانند روسیه و چین نیز از گسترش همکاری با PDVSA خودداری کنند. شرکت روس‌نفت دارایی‌های خود را به شرکتی جایگزین که تحت تحریم نبود، منتقل کرد .شرکت چینی CNPC نیز حضور محدودی در ونزوئلا دارد.
کدام کشورها بزرگ‌ترین خریداران نفت ونزوئلا هستند؟
چین با اختلاف، بزرگ‌ترین خریدار نفت ونزوئلاست. ونزوئلا نفت خود را از طریق ناوگان ارواح (Ghost Ships) صادر می‌کند که منشأ محموله را پنهان می‌کنند تا از تحریم‌ها بگریزند. نفت ونزوئلا عمدتاً توسط پالایشگاه‌های مستقل چین ،معروف به «تی‌پات‌ها»، به‌ویژه در استان شاندونگ خریداری می‌شود. افزون بر آن، نفت خام سنگین ونزوئلا پاسخگوی نیاز خاص برخی پالایشگاه‌های آمریکاست که برای فرآوری این نفت طراحی شده‌اند.
آیا در صورت حمله آمریکا به ونزوئلا، قیمت نفت جهش خواهد کرد؟
احتمالاً نه.فرانسیسکو مونالدی، مدیر سیاست انرژی آمریکای لاتین در مؤسسه بیکر دانشگاه رایس، می‌گوید: «حملات محدود به دارایی‌های مرتبط با قاچاق مواد مخدر مانند باندهای پرواز یا آزمایشگاه‌ها تأثیر بسیار کمی بر قیمت‌ها خواهد داشت. بازار به‌سرعت آن را جذب می‌کند.» دلیل این جذب سریع، سهم بسیار اندک ونزوئلا در بازار جهانی، کمتر از ۱ درصد تولید جهان، و همچنین مازاد عرضه پیش‌بینی‌شده جهانی است.